Burim Ramadani
Kosova nuk paraqet më “konflikt të ngrirë” derisa lufta realisht nuk ka përfunduar, por as nuk bën të kthejë veriun e saj në një gjendje të ngrirë. Investimi për të gjetur zgjidhje politike, për marrëdhëniet midis shtetit të Kosovës dhe shtetit të Serbisë, është dukshëm më i fokusuar në këtë vitin e fundit. Sot, shumë prej rasteve të njohura të konflikteve të ngrira – që për dekada me radhë kanë qenë të sponsorizuara nga Rusia – po “shkrihen” në rrjedhë dukshëm të shpejtë. Në veçanti pas tronditjes së merituar të Rusisë. Prandaj, një ngrirje e re e pjesshme, territorialisht, do t’i përshtatej Rusisë së thyer këmbësh, por me butonë të kuq afër dorësh.
Në lëshim eventual të momentumit ndërkombëtar e euroatlantik, ideja e “luftës” dhe ideja “ngrije veriun, shkriji të tjerat” edhe mund të rikthehen si kërcënim real. Derisa lufta si kërcënim ka përgjigjen “ne mbrohemi bashkë me NATO-n”, ideja e “ngrirjes së veriut” parandalohet me kujdesin dhe veprimet e përbashkëta në arritje të qëllimeve të përbashkëta.
Kjo – jo që nuk është e njohur – duhet të argumentohet në secilin nivel të secilit shtet anëtar të NATO-s dhe BE-së, përmes një kampanje profesionalisht të përgatitur diplomatike të Kosovës, e që dorën në zemër është një prej sektorëve që ka mrizuar pakuptimshëm dhe kështu po dëmton momentumin e të vërtetës së Kosovës. Një model argumentimi i këtillë është dëshmuar i suksesshëm në aktivitetet informuese për planin e transicionit të FSK-së në mandat ushtarak, në vitin 2018.
Sikurse Sun-Tzu në “Artin e luftës” para rreth 2500 vjetëve ka thënë: “Arti i luftës na mëson të mbështetemi jo në mundësinë që armiku nuk vjen, por në gatishmërinë tonë për ta pritur; jo në shancën që ai nuk na godet, por mbi faktin se kemi bërë pozicionet tona të pamposhtura”. Pozicionet tona të pamposhtura janë me NATO-n. E për të përforcuar edhe më tutje parandalimin e luftës, këto pozicione të pamposhtura duhet të jenë edhe për NATO-n.
Se nuk mbrohemi vetë, është politikë nacionale e sigurisë e normuar në dokumentin më të lartë të politikave të sigurisë. “Mbrojtja e sovranitetit dhe integritetit territorial realizohet në koordinim dhe bashkëpunim të plotë me praninë e trupave ushtarake ndërkombëtare të udhëhequra nga NATO-ja dhe me partnerët strategjikë të Kosovës.” (Strategjia e Sigurisë së Kosovës, fq. 11 – miratuar më 25 tetor 2022).
Dhe, faktet brutale të Kosovës në këtë dimension përfshijnë pretendimin territorial të Serbisë, pavarësisht se Qeveria përmes Strategjisë së Sigurisë së Kosovës e ka vlerësuar si “të ulët” mundësinë e një sulmi konvencional ushtarak të Serbisë, porse ka identifikuar se Serbia e ka bërë të qartë qëllimin e saj për mundësinë e ndërhyrjes. (Strategjia e Sigurisë së Kosovës, fq. 7-8).
Tekefundit, çështjen e veprimit të pranisë ndërkombëtare ushtarake (që udhëhiqet nga NATO) e kemi të kodifikuar në Kushtetutën e Kosovës. Në Nenin 153, ndër të tjera precizohet se “Pavarësisht dispozitave tjera të kësaj Kushtetute, Prania Ndërkombëtare Ushtarake ka mandatin dhe kompetencat e përcaktuara nga instrumentet relevante ndërkombëtare, përfshirë Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Propozimit Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007 … Asnjë autoritet i Republikës së Kosovës nuk ka jurisdikcion të rishikojë, të pakësoj ose përndryshe të kufizoj mandatin, kompetencat dhe detyrimet e referuara në këtë nen.”
Zgjedhjet Lokale: Pas largimit të serbëve nga pozitat e zgjedhura në nivel komunal në veri, u vendos që zgjedhjet të mbahen më 18 dhjetor 2022. Pas konsultimeve me parti politike dhe vlerësimit të institucioneve kompetente rreth situatës së sigurisë në veri të vendit, ato u zhvendosën për në datën 23 prill 2023. Dhe, se si funksionojnë këto komuna deri atëherë, por edhe më e rëndësishme a do të mbahen zgjedhjet më 23 prill 2023 apo edhe çka duhet të ndodh që ato të mbahen e të pranohen ndërkombëtarisht, do të presim të ‘shkrihet’ situata! Pra, zgjedhjet lokale realisht janë vendim me pikëpyetje dhe nëse nuk realizohet atëherë mund të kthehet në gjendje të ngrirë.
Formula alternative “Ngrije veriun, shkriji të tjerat” ishte përmendur edhe në faqen 24 në raportin nr. 206 të Grupit Ndërkombëtar të Krizave “Kosova dhe Serbia pas mendimit të GJND-së” të datës 26 gusht 2010, ku përpos kësaj për veriun ishin parashikuar tri opsione: plani i Ahtisaarit, autonomia e zgjeruar, ose shkëmbimi i territoreve.
“Strategjia pa taktika është rruga më e ngadaltë drejt fitores. Taktikat pa strategji është zhurma para humbjes”, ka thënë Sun-Tzu tek “Arti i luftës”.
Kjo duhet të jetë e qartë për elitën institucionale, politike e shoqërore në Kosovë. Pra, nëse kemi një strategji vepruese me taktika të duhura për të mbuluar të gjitha mangësitë që na paraqiten në rrugën drejt realizimit të objektivave strategjike nacionale. Derisa, ndërhyrja e Serbisë përbrenda Kosovës është identifikuar dhe dëshmuar të jetë e madhe.
Në Strategjinë e Sigurisë së Kosovës, miratuar më 25 tetor 2022, në faqen 8 shprehimisht thuhet se “ndërhyrja në çështjet e brendshme të Kosovës, nga shteti serb nëpërmjet ndikimit dhe instrumentalizimit të komunitetit serb, dhe veprimtarisë së strukturave ilegale të mbështetura nga shteti serb përqendrohet kryesisht në pjesën veriore të Kosovës. Integrimi jo i plotë i kësaj pjese të popullsisë është rezultat i qëllimeve jo-miqësore të Serbisë dhe tendencave të vazhdueshme të saj që të ndikojë në prishjen e marrëdhënieve ndëretnike”.
Prandaj, strategjia jonë vepruese duhet që edhe të ndalojë qëllimet jomiqësore të Serbisë, edhe të mos lejojë prishjen e marrëdhënieve ndëretnike, edhe të thellojë bashkëpunimin me NATO-n, edhe të parandalojë luftën, edhe të mos lejojë “ngrirjen e veriut”.
